"Պետության կողմից ճնշումները, փոքրամասնությունների նկատմամբ բռնությունները եւ ուղղիչ անջատման եւ անկախության հնարավորությունները»

2015-ի ապրիլին Զորյանի ինստիտուտը անցկացրեց երկօրյա համաժողով, որի ընթացքում վերլուծվեց ՄԱԿ-ի երկու ‘ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականության’ միմյանց հակասող սկզբունքների անհամատեղելիությունը:

Հաշվի առնելով աշխարհում մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների եւ ինքնորոշման պայքարի արդյունքում հետագա բռնությունների մասին նորությունների ամենօրյա վերնագրերը, ինստիտուտը կարեւոր համարեց վերլուծել, թե ինչպես են միջազգային կազմակերպությունները հաղթահարում Միավորված ազգերի կազմակերպության երկու սկզբունքների միջեւ հակասությունը: Գիտաժողովին ներկայացվել են Սոմալիլենդի, Կոսովոյի, Հարավային Սուդանի, Ուկրաինայի, Արեւելյան Թիմորի, Ֆաիֆրա-Կատանգի եւ Կովկասի վերաբերյալ թեմատիկ հետազոտություններ:

Այս եւ շատ այլ երկրներ, որոնք այժմ Միավորված ազգերի կազմակերպության անդամ են, ի սկզբանե եղել են անկլավներ, սահմանափակ տարածքներ, որոնք զուրկ են մարդու հիմնական իրավունքներից, անվտանգությունից, ինքնատիպությունից, լեզվից, կրոնից եւ մշակույթից: Իրենց կենսակերպը պահպանելու միակ ենթադրյալ միջոցը անկախությունն է ։ 

Ինքնորոշման սկզբունքն ասում է, որ ազգերն իրավունք ունեն ազատ ընտրելու իրենց ինքնիշխանությունը հավասար իրավունքների և հնարավորությունների արդար հավասարության սկզբունքի հիման վրա ։  Փոքրամասնությունների խմբերն ամբողջ աշխարհում ձգտում են ինքնորոշման։ Տարածքային ամբողջականության երկրորդ սկզբունքն այն է, որ ազգային պետություններն իրավունք ունեն թույլ չտալ, որ իրենց սահմանները վիճարկվեն այլ երկրների կողմից ։ 

Խորհրդաժողովը հանգել է այն եզրակացության, որ անկախություն հռչակող և նրան աջակցելու ունակ անկլավը միջազգային իրավունքի խախտում չէ ։  Բացի այդ, ինքնորոշման երեք տասնյակ դեպքերի նախադեպի հիման վրա անհրաժեշտ է ստեղծել իրավական հիմք, որը կսահմանի նոր պարադիգմ, որը համատեղելի կլինի սառը պատերազմից հետո ընկած ժամանակահատվածի քաղաքական իրողությունների հետ և կառաջարկի միլիոնավոր մարդկանց իրավունքների և իղձերի իրավական պաշտպանության միջոցներ ։