Գերմանիայի Բունդեսթագը ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը
Գերմանիայի Բունդեսթագի կողմից 2016 թվականի հունիսին հայերի կոտորածի ճանաչումը որպես «ցեղասպանություն» չէր կարող հասնել իր նպատակին առանց Վոլֆգանգ Գուստի «Հայոց ցեղասպանություն. Ապացույցներ Գերմանիայի ԱԳՆ արխիվից, 1915-1916» գրքի, որը հրատարակել է Զորյան ինստիտուտը:
2005 թվականն այն տարին էր, երբ Գերմանիայի Բունդեսթագը առաջին անգամ ճանաչեց և ոգեկոչեց հայերին, ովքեր ենթարկվել էին «Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ բռնության, սպանության և վտարման»: Չնայած 1915 թվականի իրադարձությունների շուրջ Գերմանիայի դիրքորոշման առաջընթացին, «ցեղասպանություն» եզրույթը չօգտագործվեց ընդունված բանաձևի իրադարձությունները նկարագրելու համար: Պատահականորեն, 2005 -ը նշանավորեց նաև գերմանացի գիտնական Վոլֆգանգ Գուստի այս հիմնարար գրքի ժամանակին հրատարակումը:
Նա և իր կինը ՝ մարդու իրավունքների պաշտպան Ինգրիդ Գուստը, իրենց անխոնջ ջանքերի շնորհիվ, ջանասիրաբար հավաքել և հրապարակել են Գերմանիայի արտաքին գործերի արխիվի փաստաթղթերը: Այս պաշտոնական փաստաթղթերը բացահայտում են Օսմանյան կայսրության հայ քաղաքացիների սպանության և արտաքսման վերաբերյալ օսմանյան քաղաքականության և պլանավորման մանրամասները: The Gusts- ը հավաքեց, վերականգնեց, թարգմանեց և հրատարակեց այս պատմական արխիվները՝ Զորյան ինստիտուտի ցեղասպանության հետազոտությունների գծով տնօրեն, պրոֆեսոր Վահագն Ն.-ի հետ միասին։ Ինստիտուտի աշխատակիցները նույնպես աջակցել են գրքի թարգմանությանը, խմբագրմանը և հրատարակմանը գերմաներեն (2005), թուրքերեն (2012) և անգլերեն (2014) լեզուներով:
2005 թվականին գերմանական հրապարակումից հետո Զորյան ինստիտուտը իր վրա վերցրեց պարտավորություն, պատճենները բաշխել Գերմանիայի Բունդեսթագի 400 պատգամավորների:
Գրքի գերմաներեն հրատարակությունը մեծ դեր է խաղացել գերմանացի խորհրդարանական Ջեմ Օզդեմիրին գործիքներ տրամադրելու համար ՝ 2016 թվականին Գերմանիային Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչելու վերաբերյալ միջնորդությունը վստահորեն ներկայացնելու համար: Այս միջնորդությունը հաջողությամբ ընդունվեց 2016 թվականի հունիսին Գերմանիայի Բունդեսթագի կողմից:
Այս փաստաթղթերը կարևորագույն նշանակություն ունեն Հայոց ցեղասպանության ընկալման համար, քանի որ միայն Գերմանիան իրավունք ուներ շարունակական տեղահանությունների և ջարդերի ընթացքում զեկուցել պաշտոնական, առանց գրաքննության ամենօրյա իրադարձությունների: Օսմանյան կայսրության ողջ գերմանացի դիվանագետները, Բաղդադի երկաթուղու աշխատակիցները ցեղասպանության ամենակարևոր ոչ հայ ականատեսներն էին, քանի որ նրանց թույլատրվում էր մուտք գործել վայրեր, որտեղ տեղի էին ունեցել ոճրագործությունները: Երբ կարդում եք փաստաթղթերի բնօրինակը, բառերը, որոնք գերմանացի պաշտոնյաներն անընդհատ օգտագործում են իրադարձությունները նկարագրելու համար, հետևյալն է՝ “ausrottung”, որը նշանակում է «ոչնչացում»։
Զորյանի խորհրդի անդամ և Էմմի մրցանակի արժանացած կինոռեժիսոր Թեոդոր Բոգոսյանը 2016 թ.-ին հարցազրույց է վերցրել Վոլֆգանգ Գուստից
