«Պետական ճնշում, փոքրամասնությունների նկատմամբ բռնություն և վերականգնման անջատման և անկախության հնարավորություններ»
2015-ի ապրիլին Զորյան ինստիտուտը անցկացրեց երկօրյա գիտաժողով, որը վերլուծեց ՄԱԿ-ի երկու հակասական սկզբունքների `ինքնորոշման և տարածքային ամբողջականության անհամապատասխանությունը:
Մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների և դրան հետևող բռնությունների հետևանքով, որոնք առաջացել են ինքնորոշման համար մղվող պայքարում, աշխարհում ամենօրյա վերնագրերով, ինստիտուտը կարևոր է համարել վերլուծել, թե ինչպես են միջազգային մարմինները վերաբերվում ՄԱԿ -ի երկու սկզբունքների հակասությանը: Համաժողովը ներկայացրեց դեպքերի ուսումնասիրություններ Սոմալիլենդի, Կոսովոյի, Հարավային Սուդանի, Ուկրաինայի, Արևելյան Թիմորի, Ֆայֆրա-Կատանգայի և Կովկասի վերաբերյալ:
Այս և շատ այլ երկրներ, որոնք այժմ հանդիսանում են ՄԱԿ -ի անդամ, սկզբնապես անկլավներ էին ՝ երկրային սահմաններով, զրկված էին մարդու հիմնական իրավունքներից, անվտանգությունից, ինքնությունից, լեզվից, կրոնից և մշակույթից: Նրանց ապրելակերպը պահպանելու միակ ընկալվող ուղին անկախությունն էր:
Ինքնորոշման սկզբունքը սահմանում է, որ ազգերն իրավունք ունեն ազատորեն ընտրելու իրենց ինքնիշխանությունը ՝ հիմնված հավասար իրավունքների և հնարավորությունների արդար հավասարության սկզբունքի վրա: Փոքրամասնությունների խմբերն ամբողջ աշխարհում նպատակ ունեն հասնել ինքնորոշման: Տարածքային ամբողջականության երկրորդ սկզբունքն այն է, որ ազգային պետություններն իրավունք ունեն իրենց սահմանները չվիճարկելու այլ երկրների կողմից:
Համաժողովը եզրակացրեց, որ անկախությունը հռչակող և այն պահպանելու ունակ անկլավը չի խախտում միջազգային իրավունքը: Ավելին, ինքնորոշման երեք տասնյակ դեպքերի նախադեպի հիման վրա անհրաժեշտ է ստեղծել իրավական դաշտ, որը հաստատում է հետսառըպատերազմյան քաղաքական իրողություններին համահունչ նոր պարադիգմա և առաջարկում իրավական օգնություն միլիոնավոր մարդկանց իրավունքներին և ձգտումներին: